Επέτειος Ελευθερίας και ανθρωπιάς

Είναι αλήθεια πως ζούμε σε μια εποχή αντιηρωική, που τα ιδανικά της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ανθρωπιάς, για τα οποία έγιναν αγώνες και θυσίες, έχουν αμβλυνθεί.

Έτσι κάθε φορά που πλησιάζει κάποια εθνική γιορτή, σαν της 25ης Μαρτίου, μπαίνει το ερώτημα: Πώς να το γιορτάσουμε; Πώς να αποδώσουμε το μεγαλείο εκείνων των γεγονότων σε μια εποχή αρκετά στείρα από ιδανικά χωρίς να το μειώσουμε σε τίποτα;

Συνήθως λέγονται συνθήματα όπως: «Εκείνοι έδωσαν το αίμα τους για να είμαστε εμείς ελεύθεροι», ή «λευτεριά ή θάνατος» και τόσα άλλα, κι από επίσημα πρόσωπα. Τις περισσότερες όμως φορές φθάνουν στα αυτιά μας, με το στόμφο που λέγονται, σαν να διαφημίζουν κάτι, χωρίς καμία φόρτιση και συνειδητοποίηση. Και καλά μεν εάν διαφημίζεται κάτι υλικό. Όταν διαφημίζουμε την ελευθερία, τους αγώνες κάποιων άλλων χωρίς να τους εννοούμε, χωρίς να προσπαθούμε καν να ψάξουμε αυτό που ακριβώς έγινε, αυτό που γέννησε τα παραπάνω συνθήματα και το σπουδαιότερο τι έγινε μετά, τότε μοιάζει πραγματικά με μια κακόγουστη φιέστα, που οι περισσότεροι την παρακολουθούν από συνήθεια ή επειδή πρέπει.

Και τότε τι πρέπει να γίνει; Να αφήσουμε να σβήσουν κάποιες επέτειοι που θυμίζουν τους αγώνες του ανθρώπου για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη; Δεν θα θυμόμαστε τους ήρωες εκείνους, που κόντρα σε μύριες όσες καταδυναστεύσεις εθνικές, κοινωνικές, πολιτικές μπόρεσαν να ξεσηκωθούν και να πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη τη βάρβαρη επιβουλή της ελευθερίας τους; Μα, οι ήρωες δεν πεθαίνουν μόνο όταν τους θυμόμαστε κι έτσι δεν πεθαίνει και το έργο τους.

Θα μου πείτε: «Η εποχή είναι δύσκολη για ηρωισμούς, δεν γεννάει πια ήρωες» και τόσα άλλα. Μα είναι λάθος. Οι ήρωες της λευτεριάς υπάρχουν πάντα, απλώς έχουμε μάθει να τους ψάχνουμε πίσω από μεγάλα ονόματα, πίσω από μάχες, πίσω από τρανταχτά γεγονότα, ενώ εκείνοι μπορεί να είναι απλοί άνθρωποι, καθημερινοί, που δεν ζουν χωρίς λευτεριά. Αγωνίζονται να τη διακηρύσσουν με όποιο τρόπο μπορούν, τη βιώνουν, είναι στόχος και τρόπος ζωής.

Ίσως ο Μακρυγιάννης να ήταν ένας απλός αγωνιστής του ’21 και όχι αγωνιστής της λευτεριάς και της δημοκρατίας εάν δεν είχε ο ίδιος γράψει τα απομνημονεύματά του, όχι για να διακριθεί σαν συγγραφέας αλλά για να πει την αλήθεια· την αλήθεια των γνήσιων αγωνιστών, των πραγματικά ελεύθερων ανθρώπων. Εκείνων των αγωνιστών που πραγματικά θυσιάστηκαν, και ενώ είχαν επενδύσει σε εκείνον τον αγώνα τα όνειρά τους, τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο αύριο, είδαν τους αγώνες τους να μην δικαιώνονται απόλυτα, να θυσιάζονται σε σκοτεινές σκοπιμότητες, τη λευτεριά που απέκτησαν να την καπηλεύονται. Τότε; Πού πήγαν τόσοι αγώνες; Κι η λευτεριά; Θα χρειασθεί ένας άλλος πόλεμος για να εδραιωθεί η λευτεριά που αποκτήθηκε με τον προηγούμενο; Δηλαδή ο ένας πόλεμος προετοιμάζει τον άλλο; Αλίμονο! Είναι συνεχής ο αγώνας για τη λευτεριά. Τιμή και δόξα σ’ όλους τους αγωνιστές, τους επώνυμους και ανώνυμους. Όταν η ανάγκη για λευτεριά είναι συνειδητή, ο αγώνας θα συνεχιστεί.

Προσπαθώντας να συνδέσουμε το παρελθόν με το παρόν θα επιμείνω στον στρατηγό Μακρυγιάννη γιατί τον θεωρώ μαζί με τον Κολοκοτρώνη τις γνησιότερες μορφές λαϊκών αγωνιστών της λευτεριάς κατά τα χρόνια της Επανάστασης του ’21 και κυρίως ύστερα όταν μετά το διώξιμο των Τούρκων, ξένοι δυνάστες με άλλο όνομα και με τη συνδρομή ντόπιων εχθρών της Ελλάδας, διαφέντευαν τον τόπο. Τότε που ο Μακρυγιάννης σήκωσε πάλι το καρυοφύλλι να σώσει την πατρίδα από τους εξευτελισμούς, την ξενολατρία και την καινούργια σκλαβιά. Η αγωνιστική προσπάθεια, ίδια με του 1821 αποτελεί ένα κορύφωμα παλληκαριάς, πατριωτισμού και ιδεολογικής συνέπειας. Ο Μακρυγιάννης ήξερε, έβλεπε, ένιωθε ότι η λευτεριά για την οποία αγωνίστηκαν, δεν αποκτήθηκε. Για τον πραγματικό αγωνιστή της λευτεριάς δεν φτάνει να διώξει τον ξένο κατακτητή για να αποκτήσει άλλον ντόπιο αυτή τη φορά. Για τον πραγματικό αγωνιστή της λευτεριάς δεν φτάνει μόνο η Εθνική Ελευθερία για να ζήσει με αξιοπρέπεια. Χρειάζεται και κοινωνική λευτεριά καθώς και η ηθική. Γι’ αυτό μέχρι που πεθαίνει αγωνίζεται. Πρωτεργάτης της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου ο Μακρυγιάννης συνεχίζει να διεκδικεί για λογαριασμό και των άλλων αγωνιστών. Φυλακίζεται και διώκεται ως το τέλος.

«Της θαλάσσης καλύτερα φουσκωμένα τα κύματα να πνίξουν την πατρίδα μου, παρά προστάτες να ‘χουμε» λέει ο Κάλβος αναφερόμενος στην Αγγλική προστασία στα Επτάνησα, κι αλλού ο ίδιος ο ποιητής λέει: «Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία». Κι εμείς μέσα απ’ όλα αυτά, Ιστορία και Τέχνη, γιατί και η Τέχνη αναπιάνει το ψωμί της λευτεριάς με το ίδιο προζύμι, προσπαθούμε να διακρίνουμε αιτίες, αφορμές, αποτελέσματα, προεκτάσεις χωρίς να το καταφέρνουμε απόλυτα, γιατί οι πραγματικοί ήρωες της λευτεριάς είναι ιστορία και ποίηση, είναι θρύλος και ρεαλισμός, είναι ταπείνωση και πάθος.

Σήμερα σ’ όλον τον κόσμο η λευτεριά δοκιμάζεται καθημερινά. Όλη η γη στέκεται τούτη τη στιγμή σε μια προσδοκία γεμάτη αγωνία και φρίκη. Έρχεται πόλεμος! Ο πόλεμος που θα λύσει προβλήματα, που θα φέρει την ειρήνη στον κόσμο, τη λευτεριά στους ανθρώπους! Φαύλα συνθήματα. Οι λαοί όμως ξέρουν πια ή τουλάχιστον αρχίζουν να καταλαβαίνουν. Η λευτεριά τους δεν είναι υπόθεση κάποιων μεγάλων, που θα τους την παραχωρήσουν. Δεν παραχωρείται. Κατακτιέται με καθημερινή προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα, για να αποκτήσει η ζωή του ανθρώπου κάποιο νόημα. Άλλωστε ο πόλεμος είναι καθημερινός και μόνο ελεύθεροι άνθρωποι, μόνο άνθρωποι που δεν μπορούν να ησυχάσουν όσο γύρω τους υπάρχουν λαοί που στερούνται τη λευτεριά τους Εθνική, Κοινωνική, Ηθική, αποτελούν κάποια εγγύηση για το μέλλον αυτού του κόσμου, που διαγράφεται τόσο σκοτεινό. Αυτούς τους ήρωες μην τους αναζητήσουμε σε μεγάλους τίτλους, πίσω από μεγάλα ονόματα. Να τους ψάξουμε γύρω μας, μέσα μας, οπουδήποτε. Υπάρχουν, αγωνίζονται σιωπηλά. Θα τους ξεχωρίσουμε εύκολα. Είναι αυτοί που πρώτα σέβονται τη λευτεριά των άλλων. Αυτούς να θεωρούμε ήρωες κι ας είναι αντιηρωική η εποχή μας. Η λευτεριά κι οι αγωνιστές της δεν ξέρουν από εποχές, εξουσίες, τάξεις. Αγωνίζονται σεμνά, είναι πέρα απ’ αυτά, πάνω απ’ αυτά. Είναι κοντά σ’ όσους στερούνται τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, γεμάτοι έννοια και σεβασμό στον Άνθρωπο. Είναι εκείνοι που δεν μπορούν να ησυχάζουν όσο πεθαίνουν οι άνθρωποι από την πείνα, όσο γίνονται καθημερινά πόλεμοι σ’ όλα τα σημεία του πλανήτη, όσο τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σε μεγάλο βαθμό κενό γράμμα.

Οι Έλληνες αποδεικνύουμε καθημερινά ότι είμαστε λαός που δεν μπαίνει σε καλούπια, που είναι απρόβλεπτος που δεν μπορεί εύκολα να διαβαστεί μέσω ερευνών που διεξάγονται. Κάθε ιστορικό γεγονός πολλές φορές μπορεί να περιέχει παραπληροφόρηση και διαστροφή γεγονότων, τις περισσότερες φορές χωρίς σκοπιμότητα αλλά από την επιθυμία κάποιων να φανούν ότι γνωρίζουν παρασύροντας αυτούς που επιθυμούν να γνωρίσουν κάτι που δεν γνωρίζουν. Ελάχιστες φορές όμως η ιστορία γράφεται από κάποιους οι οποίοι έχουν κάθε λόγο να αποσιωπούν ή το χειρότερο να παραποιούν και να αλλοιώνουν κατά το δοκούν.

Οι περισσότεροι όμως αποκαλύπτουν με τόλμη οδυνηρές και συγκλονιστικές αλήθειες και ανασύρουν γεγονότα που αποκαθηλώνουν κατασκευασμένα γεγονότα ή ήρωες, αποδίδοντας τιμές στους αληθινούς αγωνιστές και αληθινούς μάρτυρες.

Το παρόν θέμα ας αποτελέσει μνημόσυνο θύμησης για τους σαράντα κατοίκους του χωριού Τραγάκι και πέντε καλόγερους που με Αρχηγό τον Διονύσιο Πομόνη εθελοντικά ακολούθησαν στον αγώνα και συμμετείχαν στη μάχη του Λάλα και στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Το Μοναστήρι της Παναγίας Δερματούσας κτίστηκε τον 16ο αιώνα και απετέλεσε σημαντικό σταθμό στην αγωνιστική πορεία υπέρ της ελευθερίας του ελληνικού έθνους και θυμίζει τη συμβολή του στον αγώνα του ’21. Σε αυτό η φλόγα της ελευθερίας ουδέποτε έπαψε να θερμαίνει την ψυχή του υπόδουλου γένους. Και σε αυτό καλλιεργήθηκε η εθνική αποκατάσταση, η αγάπη στη θρησκεία, η στροφή στην εθνική κλασική παράδοση.

Αυτά τα ιδανικά και γεγονότα που ενέπνευσαν τον Έλληνα Ζακυνθινό της περιόδου του 1821 και μετέπειτα πάνω στο μοναστήρι αυτό πρέπει να μεταδίδονται με ευλάβεια και ακρίβεια.

Τιμή λοιπόν και δόξα σε όλους τους αγωνιστές για να κρατηθεί ψηλά η σημασία της ελευθερίας και της ανθρωπιάς.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΟΜΟΝΗΣ
Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός